Farenks (Yutak) Kanserlerinin Tanısı ve Tedavisi
Yutak, tıbbi terimle farenks veya pharynx olarak adlandırılan, ağız ve burun boşluğunun arka kısmında yer alan sindirim kanalının önemli bir bölümüdür. Yutak, besinlerin yemek borusuna geçişini sağlayan bir geçiş bölgesi olarak görev yapar ve solunum sistemine de katkıda bulunur. Yutak, yaklaşık olarak 50 cm uzunluğunda, tüp şeklinde, kas ve mukozadan oluşmuş bir organdır.
Yutak, kafatasının altında başlar ve alt sınırı 6. boyun omurundadır. Bu uzun yapı, burun boşluğuyla üst kısmında bağlantılıdır ve alt ucunda yemek borusu (özofagus) ile devam eder. Yutak (farenks), üç ana bölüme ayrılır.
Farenks kanseri, yutak bölgesinin kanserli bir tümörünün geliştiği bir durumu ifade eder. Bu kanser, genellikle yutak mukozasının iç yüzeyini kaplayan yassı hücrelerden (skuamöz hücreler) kaynaklanır. Batı ülkelerinde, farenks kanseri türleri genellikle sigara ve alkol tüketimi ile ilişkilendirilir. Bu tür kanserler genellikle erkeklerde daha yaygındır ve yaşın ilerlemesiyle risk artar.
Farenks (Yutak) Kanseri Türleri ve Belirtileri
1. Nazofarenks (Geniz) Kanseri: Genellikle burunun arkasında gelişir ve bu bölüm solunum sistemine aittir. Nazofarenks kanserleri, özellikle Asya ülkelerinde daha yaygın olmak üzere, özellikle 40-50 yaşları arasındaki kişilerde görülür. Belirtileri burun tıkanıklığı, burun kanaması, genizden konuşma, tek veya çift taraflı işitme kaybı, kulakta uğultu, boyunda şişlik, yüzde uyuşukluk ve karıncalanma, koku alma bozuklukları ve içilen sıvıların burundan geri gelmesini içerebilir.
2. Orofarenks Kanseri: Ağız boşluğunun arkasında yer alan boğazın orta bölümünü etkiler. Bu bölgede dilin arka üçte biri, yumuşak damak, bademcikler, yan ve arka duvarlar bulunur. Orofarenks kanserlerinin çoğu skuamöz hücreli karsinomlar olup, belirtiler arasında yutma güçlüğü, boğaz ve kulak ağrısı, öksürük, kan içeren balgam, yutarken ağrı, kulağa vuran ağrı, boğazda bir kitle hissi veya boyunda lenf nodu büyümesi yer alır.
3. Hipofarinks (Alt Yutak) Kanseri: Hipofarinks, gırtlağın arka tarafında bulunan ve yemek borusunun hemen üstünde yer alan bir bölgedir. Bu tür kanserler nadir görülse de genellikle ileri aşamada teşhis edildiği için tedavi zordur. Tanı, endoskopik biyopsi ile yapılır. Hipofarinks kanseri, ilk aşamalarda yutma zorluğuna, ses kısıklığına, ağrılı yutma, kulağa vuran ağrı, öksürük, kan içeren öksürüklü balgam, iştah kaybı ve kilo kaybı gibi şikayetlere neden olabilir.
Farenks (Yutak) Kanserlerine Neden Olan Faktörler
Yutak kanserlerinin gelişmesine neden olan faktörler arasında sigara kullanımı öne çıkar. Sigara içenlerde yutak kanseri riski, içmeyenlere göre daha yüksektir. Ayrıca, alkol kullanımı da yutak kanseri riskini artırabilir ve sigara içimi ile birleştiğinde risk daha da yükselir. Ayrıca, Human Papillomavirus (HPV) gibi virüsler yutak kanserlerine yol açabilir. Diğer risk faktörleri arasında Wilson hastalığı, kronik burun enfeksiyonları, tütsülenmiş gıdaların tüketimi, kötü beslenme, genetik yatkınlık ve konserve gıdaların tüketimi yer alır.
Farenks (Yutak) Kanserinin Genel Belirtileri
Farenks (yutak) kanseri belirtileri, kanserin yerleşim yeri ve yayılım derecesine bağlı olarak farklılık gösterebilir, ancak aşağıdaki genel belirtiler sıkça görülür:
– Boğaz ağrısı ve boğazda yabancı cisim hissi
– Yutma zorluğu
– Boğazda veya boyunda şişlik
– Yutkunma zorluğu ve yutarken ağrı
– Kilo kaybı
– Öksürük
– Kulak ağrısı ve/veya işitme kaybı
– Ses değişikliği
– Koku alma bozukluğu
– Çift görme ve sinir tutulumuna bağlı göz sorunları
– İçilen sıvıların burundan geri gelmesi
– Boyunda kitle
– Yüzde uyuşukluk gibi belirtiler
Bu belirtiler, yutak kanserinin yanı sıra diğer boğaz, gırtlak, solunum yolları ve sindirim sistemi hastalıklarında da görülebileceği için, bu belirtileri yaşayan kişilerin bir sağlık profesyoneline başvurması önemlidir. Belirtilerin birkaç haftadan uzun sürmesi veya kötüleşmesi durumunda kanser olasılığı göz önünde bulundurulmalıdır.
Farenks (Yutak) Kanseri Teşhisi
Yutak kanserleri teşhisi için başlangıçta bir KBB cerrahisi uzmanına veya baş-boyun cerrahisine danışmak önemlidir. Doktorun fiziksel muayenesi sırasında yutağın ve boyunun dikkatli bir şekilde incelenmesi gereklidir. Muayene sırasında yutağın iç yüzü, ağızdan bir ayna veya endoskopik tetkikler yardımıyla görüntülenebilir. Yutak kanserinin etkilediği lenf bezleri de boyun muayenesi ile kontrol edilir.
Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi görüntüleme yöntemleri, kanserin boyundaki yayılımını ve büyüklüğünü değerlendirmek için kullanılır. Yutak kanserinin son aşamalarının belirlenmesinde baryumlu röntgen filmi ve ultrasonografi gibi yöntemler de kullanılabilir. Ayrıca, kanserin kesin teşhisini yapmak için bir biyopsi alınır ve bu doku örneği patolojik incelemeye tabi tutulur. Kanser teşhisinin yanı sıra, virüs varlığını belirlemek için kan testleri de istenebilir.
Farenks (Yutak) Kanseri Tedavisi
Yutak kanserinin tedavisinde birçok faktör göz önünde bulundurulur. Tedavi planı, kanserin konumuna, boyutuna, yayılmasına, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak oluşturulur. Yutak kanseri tedavisinde genellikle kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi gibi yöntemler kullanılır.
Nazofarenks kanserleri sıklıkla radyoterapi ve kemoterapi ile tedavi edilmeye çalışılır. Bu kanserlerin konumu nedeniyle cerrahi tedavi seçenekleri sınırlı olabilir. Orofarenks kanserleri, tedavi planına göre cerrahi müdahale, radyoterapi ve/veya kemoterapi ile tedavi edilebilir. Hipofarinks kanserleri ise nadir görülse de genellikle ileri aşamalarda teşhis edildiği için tedavi zordur. Tedavi, endoskopik biyopsi ile teşhis edildikten sonra planlanır.